Յուրի Հարմաշ. «Նա ռեժիսոր էր ոչ միայն կինոյում, այլև կյանքում»

Այսօր մեկնարկեց «Ոսկե ծիրան» միջազգային 11-րդ կինոփառատոնը: Բացման հանդիսավոր արարողությանը («Մոսկվա» կինոթատրոնում) նախորդեց Սերգեյ Փարաջանովի «Սուրամի ամրոցի լեգենդը», «Աշուղ Ղարիբ» և «Խոստովանություն» (անավարտ) ֆիլմերի հնչյունային ռեժիսոր Գարրի Կունցևի «Կար-չկար մի Փարաջանով» գրքի շնորհանդեսը, ինչպես նաև ուկրաինացի հայտնի կինոօպերատոր ՅՈՒՐԻ ՀԱՐՄԱՇԻ եզակի լուսանկարների ցուցահանդեսը: «Կար-չկար մի Փարաջանովը» կազմել և հրատարակության է պատրաստել Webtv.am ինտերնետ հեռուստատեսության տնօրեն Արայիկ Մանուկյանը: Գրքի թարգմանիչը Հովհաննես Այվազյանն է, խմբագիրը՝ Հովիկ Չարխչյանը: Գրքում զետեղված են նաև Յուրի Հարմաշի եզակի լուսանկարները: Նա երկար տարիներ աշխատել է Դովժենկոյի անվան կինոստուդիայում: Տարիներ շարունակ նկարել է Փարաջանովին: Լույսընծայված գրքի համար նա տրամադրել է 15 լուսանկար, որոնք, ըստ էության, առաջին անգամ են հրատարակվում: «Իրատես de facto»-ն մի քանի հարց ուղղեց ուկրաինացի կինոօպերատորին:

-Պարոն Հարմաշ, դժվա՞ր էր Փարաջանովին լուսանկարելը:
-Փարաջանովին լուսանկարելը դժվար չէր, դժվար էր որսալ պահն այնպես, որ նա չստեղծեր իր թատրոնը: Այսինքն, նրա վավերագրական դիմանկարը ստանալը շատ դժվար էր (որոշ լուսանկարներում ինձ դա հաջողվել է): Բավական էր, որ Փարաջանովը տեսներ տեսախցիկը, միանգամից ստեղծում էր իր աշխարհը: Նա ռեժիսոր էր ոչ միայն կինոյում, այլև կյանքում:
-Նա տեսե՞լ է այս լուսանկարները, հավանե՞լ է:
-Ոչ բոլոր լուսանկարներն է տեսել: Փարաջանովյան լուսանկարներիս շարքը երեք փուլի է բաժանվում: Առաջինը նրա բանտից դուրս գալու շրջանն էր, երկրորդը` իմ Թբիլիսի մեկնելու շրջանը, իսկ երրորդը, երբ մահացել էր «Մոռացված նախնիների ստվերները» ֆիլմի գլխավոր դերակատար Իվան Միկոլայչուկը, և Փարաջանովը 40 օրով եկավ ՈՒկրաինա: Այդ ժամանակ ես լուսանկարեցի նրան: Այն ինձ շատ է դուր գալիս: Նա չտեսավ լուսանկարելու պահը և չկարողացավ «ռեժիսորություն անել», որովհետև Իվան Միկոլայչուկը շատ կարևոր մարդ էր նրա համար:
-Ո՞վ է Փարաջանովը` Ձեզ համար:
-Առաջին հերթին մեծ մարդ, երկրորդ` մեծ արվեստագետ, ուսուցիչ: Ես կարծում եմ, որ նա մեծ դեր է խաղացել ոչ միայն ուկրաինական կինեմատոգրաֆիայի մեջ` գլոբալ իմաստով, այլև ուկրաինացի շատ կինոգործիչների կյանքում, այդ թվում` իմ կյանքում` որպես մարդ և որպես արվեստագետ:
-Երևանում առաջին անգա՞մ եք լինում:
-Այո, առաջին անգամ եմ Երևանում, շատ շոգ է, դեռ եղանակին չեմ հարմարվել, բայց ինձ շատ է դուր գալիս քաղաքի կոլորիտը, վարդագույն տուֆը: Ես դեռ քաղաքի ծայրամասերում չեմ եղել: Միայն կենտրոնն եմ տեսել և կարող եմ ասել, որ Երևանը եվրոպական քաղաք է` լավ իմաստով: Մարդիկ շատ բարեհամբույր են: Հիացած եմ նաև հայկական խոհանոցով:
-Եվ ի՞նչ եք հասցրել ճաշակել, ո՞ր ուտեստն եք հավանել:
-Անկեղծ ասած՝ ճաշատեսակների անունները չեմ մտապահել, հիշում եմ տոլման, որովհետև ծանոթ էի այդ ուտեստին: Սոխով համեմված ձեր տոլման շատ համեղ է:

Ճեպազրույցը` Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆԻ

Լուսանկարը` Հակոբ ԲԵՐԲԵՐՅԱՆԻ

Հեղինակի նյութեր

• Պատմության վկաները
• Վերացող ծաղիկներ
• Ձեռք մեկնելու գաղափարը առաքելության վերածվեց
• «Մի նայեք, որ փոքր է մեր երկիրը, եթե արդուկով այս սարերը հարթեցնեք, Չինաստանից մեծ կլինի»
• «Բանկ օտոման» գործողությունը ժամանակին ցնցել էր ամբողջ Եվրոպան
• «Դրսից մեզ վրա կա­րող են ազ­դել միայն ներ­սի գոր­ծիք­նե­րով»
• «Ե­րե­սուն տա­րի ձգ­վեց մեր ան­կա­խու­թ­յան պատ­մու­թ­յու­նը, մենք շա­հե­ցի՞նք»
• Մշա­կույ­թը հեռ­վից հե­ռու պահ­պա­նե­լու հույ­սով
• Անի­մա­ցիան, աշ­խարհն ու մենք
• «Մեր տա­րածք­նե­րը փոք­րա­ցան, ո­րով­հետև այդ­պես էլ չհաս­կա­ցանք, որ պետք է խմենք մեր բա­ժա­կով»
• Արվեստի ուժը
• Նոր մա­տե­նա­շա­րը ներ­կայաց­նում է արևմտա­հայ և ս­փ­յուռք­յան գրող­նե­րի
• Բե­մը կեն­դա­նու­թ­յուն է ստա­նում ա­ռայժմ միայն մա­նուկ­նե­րի հա­մար
• «Գիրք սիրողների համար սա իսկական մկնդեղ է` հյութեղ ու անտանելի»
• Հա­մաշ­խար­հա­յին դա­սա­կան­նե­րի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րը՝ դու­դու­կով
• «Բնակ­չու­թ­յու­նը պատ­րաստ չէ, բայց տար­վում են աշ­խա­տանք­ներ»
• Ամա­նո­րի գի­շե­րը դի­մա­վո­րե­լու են ե­կե­ղե­ցում
• «Ջա­զի մեջ զգաց­վում է ապ­րածդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նը»
• «Ե­թե չլի­ներ Փե­լե­շ­յա­նը, կար­ծում եմ, դեռևս գտած չէի լի­նի կի­նո­յում իմ ու­ղին»
• «Հու­շար­ձան­ներն այդ տա­րածք­նե­րի պատ­կա­նե­լու­թ­յան անձ­նագ­րերն են»

Մեկնաբանություններ